De Tweede Kamer heeft op 7 juni 2016 de motie Van Meenen en Ypma aangenomen. Laat leraren nog maar maximaal 20 lessen per week geven. Nu geeft een fulltime docent 27 lessen (VO) tot wel 30 lessen per week (MBO). Verlichting van de lesdruk, zoals de Tweede Kamer wil, betekent niet alleen dat docenten hun lessen beter kunnen voorbereiden, maar ook dat klassikaal onderwijs kan worden geflankeerd door andere onderwijsvormen.
In vergelijking met docenten in de meeste andere landen staan Nederlandse docenten vaak voor de klas. Hierdoor hebben docenten te weinig tijd om hun taken goed uit te voeren. Docenten in het VO beoordelen de mate waarin zij tijd hebben om goed werk te leveren met een magere 4,7. Het MBO scoort nog lager: 4,6.
Deze diepe onvoldoendes staan rechtstreeks in verband met de hoge werkdruk in het onderwijs. Het percentage docenten dat zijn werkdruk niet goed vindt, is binnen het onderwijs meer dan de helft (52%). In andere sectoren is gemiddeld 35% van de medewerkers ontevreden over de werkdruk. Werkdruk is een specifiek probleem voor onderwijs (Effectory, 2015).
Motivatie
Hoewel scholieren in Nederland over het algemeen erg tevreden zijn over hun docenten – leggen goed uit, hebben veel vakkennis en behandelen leerlingen met respect – heeft de hoge werkdruk van docenten zijn weerslag op de motivatie van leerlingen. Een kwart van de leerlingen is ontevreden over hoe docenten hen motiveren. Leerlingen zijn niet tevreden over de afwisseling van verschillende activiteiten in de les, lessen sluiten onvoldoende aan op gebeurtenissen uit het nieuws en leerlingen zijn ontevreden over de hoeveelheid praktijk in de lessen (LAKS monitor 2016).
Ook MBO-studenten zijn niet erg positief over hun lessen. Bijna een kwart van de MBO-studenten geeft aan niet te worden uitgedaagd tijdens de les en 22 procent vindt de lessen zelfs niet nuttig. Nog niet eens de helft van de mbo-studenten is tevreden over hoe docenten hen tijdens de les motiveren (JOB-monitor 2016.)
Samenwerken
De OESO prijst de kwaliteit en toewijding van docenten in Nederland. Maar nergens ter wereld zijn scholieren zo ongedisciplineerd en ongemotiveerd als in Nederland, stelt de OESO. Dit komt omdat docenten niet veel samenwerken en niet veel samen lesgeven. Docenten werken veel alleen.
“The effectiveness of team learning and collaboration for improving teaching and learning is well recognised, however, such practices are not well estabished in the Dutch school system”
OESO, 2016
De grote hoeveelheid lessen gaat ten koste van de creativiteit van docenten en leidt tot conservatief onderwijs (Hargreaves, 2016). Honderd jaar geleden waarschuwde John Dewey hier al voor.
Flankerende onderwijsvormen
Landen waarvan het onderwijs beter is dan het onze – Singapore, Shanghai, Finland – hebben met elkaar gemeen dat leraren er minder vaak voor de klas staan, dat leraren meer samenwerken en dat het klassikaal onderwijs wordt geflankeerd door andere onderwijsvormen.
De afgelopen jaren heb ik geëxperimenteerd met onderwijsvormen die klassikaal onderwijs ondersteunen. In dit eenvoudige model zijn de verschillende onderwijsvormen verdeeld in drie fasen: vóór-de-Les, in-de-Les en na-de-Les.
- Vóór-de-Les bestuderen leerlingen zelfstandig in de elektronische leeromgeving informatie, animaties, uitleg-video’s en maken online quizzen waarmee voorkennis wordt getoetst.
- In-de-Les luisteren leerlingen naar klassikale uitleg, maken aantekeningen in hun schrift, beantwoorden vragen en voeren discussies. Leerlingen doen ook klassikaal practica.
- Na-de-Les maken leerlingen zelfstandig in de elektronische leeromgeving opdrachten en toetsen waarmee de leerstof wordt verwerkt.
Uit evaluaties die ik eerder heb afgenomen en onlangs opnieuw in VWO6 (zie hieronder, n= 25) blijken leerlingen door het gebruik van de elektronische leeromgeving gemotiveerd te worden. Leerlingen zijn méér bezig met de leerstof en vooral de beloning met digitale badges werkt motiverend.
Maximaal 20 lessen
Het gebruik van onderwijsvormen als ‘Vóór-de-Les’ en ‘Na-de-Les’ vraagt extra tijd van docenten. Maar docenten die meer willen doen dan de strikt noodzakelijke klassikale lessen, moeten al structureel overwerken.
Daarom is de motie van de Tweede Kamer – maximaal 20 lessen per week voor een fulltime docent – zo fantastisch! Dit geeft docenten niet alleen meer tijd om klassikale lessen goed voor te bereiden, maar ook om samen met andere docenten aan flankerende onderwijsvormen te werken.
Het is TIJD voor kwaliteit!
Helemaal mee eens! Als dit ooit realiteit wordt in Nederland ga ik serieus denken over een terugkeer naar het onderwijs.
Een meerderheid in de Tweede Kamer der Staten Generaal steunt de motie minder lesuren voor docenten. Als de vakbonden dit niet voor elkaar krijgen, dan maar via de volksvertegenwoordiging.
Bij de quote van John Dewey zijn helaas de apostroffen weggevallen. Het moet zijn: “If we teach today’s students as we taught yesterday’s, we rob them of tomorrow.”
Ironisch genoeg bewijst dit dat we studenten van vandaag toch beter kunnen onderwijzen op de manier waarop het gisteren ging toen de genitief-s nog onderdeel van de lesstof was.
Bedankt voor de tip. De weglatingstekens zijn ondertussen toegevoegd.
Ik kan mij overigens geen onderwijs meer voorstellen zonder professionele elektronische leeromgeving.