Onderwijsvakbond AOb pleit voor een verlaging van de urennorm. ‘Docenten staan een te groot deel van hun werktijd voor de klas en door het lerarentekort neemt dat alleen maar toe’, zegt AOb-voorzitter Tamar van Gelder (NOS, 10 november 2022).
Maar wat betekent zo’n verlaging voor de kwaliteit van het onderwijs?
Deze kwestie heb ik voorgelegd aan ChatGPT. Deze chatbot van OpenAI beantwoordt vragen in een paar tellen! De antwoorden van de chatbot zijn hieronder letterlijk weergegeven.
Tot slot becommentarieer ik de antwoorden van de chatbot en vat ik de antwoorden samen in een infographic.

Mijn vraag:
Hoeveel uren per week staat een leraar gemiddeld voor de klas?
ChatGPT:
Het aantal uren dat een leraar gemiddeld per week voor de klas staat, kan variëren afhankelijk van verschillende factoren, zoals het type school waar de leraar werkt, de leeftijd van de leerlingen en de specifieke vakken die de leraar geeft. In Nederland staan leraren gemiddeld zo’n 18 uur per week voor de klas. Dit is exclusief de tijd die zij besteden aan voorbereiding, correctie van werkstukken en andere taken buiten de les.
Mijn vraag:
Wat is het effect van de hoeveelheid lessen die een leraar per week geeft op de kwaliteit van onderwijs?
ChatGPT:
Er is weinig onderzoek naar het effect van het aantal lessen per week dat een leraar geeft op de kwaliteit van het onderwijs. Het is echter wel logisch om te veronderstellen dat leraren die meer uren per week voor de klas staan, minder tijd zullen hebben om te corrigeren en voor te bereiden, wat mogelijk kan leiden tot lagere kwaliteit van het onderwijs.
Mijn vraag:
Wat zijn belangrijke redenen voor leraren om het onderwijs te verlaten?
ChatGPT:
Er zijn verschillende redenen waarom leraren het onderwijs verlaten. Sommige mogelijke redenen kunnen zijn:
- Te hoge werkdruk: Leraren hebben vaak veel werk en kunnen overbelast raken door het geven van les, het beoordelen van werk en het voorbereiden van lessen.
- Weinig tijd voor persoonlijke of professionele ontwikkeling: Leraren krijgen vaak weinig tijd om zichzelf te ontwikkelen of bij te scholen.
- Te lage salarissen: Veel leraren klagen over te lage salarissen, vooral in vergelijking met andere beroepen met vergelijkbare opleidingsvereisten.
- Weinig waardering: Leraren krijgen soms weinig waardering voor hun harde werk en inzet.
- Moeilijke werkomstandigheden: Sommige leraren werken in moeilijke omstandigheden, zoals in kleine klaslokalen of in scholen met veel probleemgedrag onder de leerlingen.
- Andere professionele mogelijkheden: Sommige leraren kiezen ervoor om het onderwijs te verlaten om zich te concentreren op andere professionele mogelijkheden.
Mijn vraag:
Waarom zijn veel leerlingen matig gemotiveerd om te leren op school?
ChatGPT:
Er zijn verschillende redenen waarom leerlingen matig gemotiveerd kunnen zijn om te leren op school. Soms komt dit doordat ze geen interesse hebben in het onderwerp dat wordt aangeboden. Andere keren kan het zijn omdat ze moeite hebben met het begrijpen van het materiaal, of omdat ze het gevoel hebben dat het niet relevant is voor hen. Soms kan ook de manier waarop het materiaal wordt aangeboden een rol spelen, bijvoorbeeld als het saai of te moeilijk is. Verder kan het zijn dat leerlingen afgeleid worden door problemen buiten school, zoals problemen thuis of in hun persoonlijke leven. Al deze factoren kunnen bijdragen aan matige motivatie om te leren op school.
Mijn vraag:
Hoe kan de motivatie van leerlingen tijdens de lessen worden verhoogd?
ChatGPT:
Er zijn verschillende manieren om de motivatie van leerlingen tijdens de lessen te verhogen:
- Maak de lessen interactief: Door vragen te stellen en activiteiten te organiseren die de leerlingen betrekken bij de les, kan de motivatie worden verhoogd.
- Geef duidelijke doelen: Als leerlingen weten wat ze moeten leren en waarom het belangrijk is, zullen ze gemotiveerder zijn om te leren.
- Geef positieve feedback: Door leerlingen te complimenteren wanneer ze iets goed doen, kunnen ze gemotiveerder worden om te blijven presteren.
- Maak gebruik van beloningen: Door leerlingen te belonen wanneer ze goed presteren, kan hun motivatie verhogen. Dit kan in de vorm van praktische beloningen zoals stickers of kleine cadeautjes zijn.
- Maak gebruik van verschillende leermethoden: Door af te wisselen tussen verschillende leermethoden, zoals het geven van lespresentaties, het werken in groepjes en het maken van opdrachten, kan de motivatie van leerlingen worden verhoogd.
Mijn vraag:
Wat wordt bedoeld met onderwijstijd? En welke rol kan ICT daarbij spelen?
ChatGPT:
Onderwijstijd is de tijd die wordt besteed aan het geven van onderwijs. Dit kan zowel op school als buiten school gebeuren, afhankelijk van het type onderwijs en het onderwijssysteem waarbinnen het plaatsvindt. Onderwijstijd kan bestaan uit formele lessen en andere activiteiten die gericht zijn op het aanleren van kennis en vaardigheden, zoals bijvoorbeeld projecten, presentaties en oefeningen.
ICT (Information and Communication Technology) kan op verschillende manieren een rol spelen in onderwijstijd. Zo kan het gebruikt worden om informatie te verzamelen en te delen, om communicatie tussen docenten, studenten en andere belanghebbenden te vergemakkelijken, en om leermiddelen te ontwikkelen en te gebruiken. Ook kan ICT gebruikt worden om onderwijs te personaliseren, door bijvoorbeeld aan te sluiten bij de specifieke behoeften en leerstijlen van individuele studenten.
Mijn vraag:
Hoe kan een leraar het best profiteren van de voordelen van blended learning?
ChatGPT:
Blended learning kan een effectieve manier zijn om leerlingen te helpen om te leren op een manier die aansluit bij hun individuele behoeften en voorkeuren. Als leraar kan je profiteren van de voordelen van blended learning door de volgende stappen te volgen:
- Identificeer de doelen van het blended learning-programma en bepaal hoe je deze wilt bereiken.
- Kies een geschikte mix van technologieën en face-to-face instructie om de doelen van het programma te bereiken.
- Zorg ervoor dat je de juiste technologieën hebt om de blended learning-ervaring te ondersteunen, zoals computers, tablets en internetverbinding.
- Maak gebruik van verschillende instructiemethoden om de leerlingen te helpen om te leren op een manier die bij hen past, zoals online tutorials, videoconferencing en interactieve oefeningen.
- Maak gebruik van feedback en evaluatie om te bepalen wat werkt en wat niet en om ervoor te zorgen dat het blended learning-programma blijft verbeteren.
- Betrek de leerlingen bij het leerproces door hen te laten meewerken aan het ontwerp en de implementatie van het blended learning-programma.
- Maak gebruik van professionele ontwikkeling om op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen in het gebied van blended learning en om nieuwe ideeën op te doen.
Mijn vraag:
Kan de kwaliteit van onderwijs worden verhoogd door minder traditionele lessen en meer online onderwijs?
ChatGPT:
Ja, dat kan. Door het gebruik van minder traditionele lessen en meer online onderwijs, kunnen leerlingen op een meer persoonlijke manier leren en krijgen ze toegang tot een breder scala aan leermiddelen en -methoden. Bovendien kan online onderwijs de flexibiliteit en toegankelijkheid van het onderwijs verhogen, wat kan bijdragen aan een betere leerervaring en een hogere kwaliteit van onderwijs.
Mijn vraag:
Noem bronnen van onderzoek waaruit blijkt dat ICT traditoneel, klassikaal onderwijs kan versterken.
ChatGPT:
Er zijn talloze bronnen die aantonen dat de inzet van ICT het traditionele, klassikale onderwijs kan versterken. Hier zijn enkele voorbeelden:
- “The Impact of Technology on Education: A Review of Literature” (Panko & Panko, 2000) – Dit onderzoek toont aan dat de inzet van ICT in het onderwijs leidt tot betere leerprestaties, verbeterde motivatie en meer betrokkenheid van leerlingen.
- “Integrating Technology into the Classroom: Benefits and Barriers” (Ertmer & Ottenbreit-Leftwich, 2010) – Dit onderzoek toont aan dat de inzet van ICT in het onderwijs kan leiden tot verhoogde leerwinst, verbeterde samenwerking en een grotere betrokkenheid van leerlingen.
- “The Effect of Technology on Student Engagement: A Meta-Analysis” (Dwyer, Ringstaff & Sandholtz, 1991) – Dit onderzoek toont aan dat de inzet van ICT in het onderwijs leidt tot een verhoogde betrokkenheid van leerlingen en een verbeterde leerprestatie.
- “Technology and Education: A Review of Research on the Impact of Technology on Student Achievement” (Bebell & Kajder, 2004) – Dit onderzoek toont aan dat de inzet van ICT in het onderwijs leidt tot verbeterde leerprestaties en een grotere betrokkenheid van leerlingen.

Mijn commentaar
Het gebruik van ChatGPT scheelt veel tijd. In het onderwijs geldt een norm van 2 uur voor het schrijven van één A4. ChatGPT heeft de antwoorden op mijn vragen in een paar minuten uitgeschreven! Maar ChatGPT schrijft niet alleen snel, de chatbot verschaft heldere informatie die goed blijkt te kloppen.
Volgens ChatGPT staan leraren gemiddeld zo’n 18 uur per week voor de klas. Dit komt overeen met de cijfers uit Education at a glance. In het VO geven leraren 720 uur per jaar les. Vergeleken met de top 3 onderwijslanden van Europa (Esland, Finland en Polen) is dit 30% méér les. Leraren in het PO geven maar liefst 35% meer les in vergelijking tot de top 3 onderwijslanden.

ChatGPT vindt het logisch te veronderstellen dat de grote hoeveelheid lessen kan leiden tot een lagere kwaliteit onderwijs. Deze veronderstelling wordt bevestigd door de Staat van het Onderwijs 2022. Volgens de Onderwijsinspectie daalt de onderwijskwaliteit al jaren!
Als belangrijkste reden voor leraren om het onderwijs te verlaten noemt ChatGPT de hoge werkdruk. Dit wordt bevestigd door onderzoek van VOION. Van de leraren die buiten het onderwijs gaan werken noemt 40% de hoge werkdruk als belangrijkste pushfactor.
ChatGPT noemt saaie lessen als reden voor matig gemotiveerde leerlingen in de les. Dit wordt ook geconstateerd door de Onderwijsinspectie: ‘Leerlingen zijn matig gemotiveerd om te leren op school. In gewone lessen is van uitdaging weinig sprake‘ (Staat van het Onderwijs 2019).
Volgens ChatGPT moeten lessen interactiever, met meer feedback en meer variatie in leermethoden om leerlingen beter te motiveren.
Interessant is dat ChatGPT aangeeft dat méér onderwijstijd kan worden bereikt door de inzet van ICT. Helemaal verrassend is dit niet, want de Commissie Onderwijstijd constateerde dit reeds in 2008.

ChatGPT geeft een uitgebreide opsomming van de voordelen van blended learning. En verwijst naar bronnen die aantonen dat de inzet van ICT het traditionele, klassikale onderwijs kan versterken. De bronnen van ChatGPT zijn enigszins gedateerd.
Nieuw is het boek Blended Learning in de praktijk dat vorige maand is verschenen. Dit boek staat vol inspirerende voorbeelden en concrete handvatten voor het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van blended learning (Last, 2022).
Tot slot, wat antwoordt ChatGPT op de centrale vraag of de kwaliteit van onderwijs kan worden verhoogd door de urennorm te verlagen?
Ja, dat kan, schrijft ChatGPT. Maar alleen als traditioneel onderwijs wordt versterkt door online onderwijs.
Conclusie
Vakbond AOb doet er goed aan om de urennorm in de CAO te verlagen naar de gemiddelde norm in Europa; voor PO 738 uren per jaar en voor VO 629 uren per jaar. Door de verminderde urennorm gaat de werkdruk van leraren omlaag. Leraren kunnen hun lessen beter voorbereiden, leerlingen meer feedback geven en beter volgen in hun studievoortgang, leerlingen met leerachterstanden extra helpen, dagelijks met collega’s reflecteren, betrokken zijn in curriculumontwikkeling en werken aan de eigen professionele ontwikkeling.
Het werk voor leraren wordt aantrekkelijker, lessen worden minder saai en de motivatie van leerlingen neemt toe.
Door de urennorm te verlagen kan de kwaliteit van onderwijs omhoog met interessante, moderne en doeltreffende lessen.
