Hoewel de rol van Blackboard als leermanagementsysteem (LMS) nooit ter discussie heeft gestaan, gaat mijn school Blackboard na 20 jaar Europees aanbesteden. Het aanbestedingstraject moet over twee jaar zijn afgerond. Veel onderwijsinstellingen stoppen met Blackboard na een Europees aanbestedingstraject en kiezen voor een ander LMS. De consequenties van een overstap naar een ander LMS zijn groot voor leraren. De gevolgen kunnen echter worden beperkt door ‘duurzaam digitaliseren’.
Een nieuwe licentie voor Blackboard kan niet meer eenvoudig verlengd worden zonder een Europese aanbesteding. De aanbestedingsprocedure leidt tot veel bureaucratie. Zo zal mijn school dit schooljaar een organisatie inrichten met stuurgroep, werkgroep en expertisegroepen. Dit moet leiden tot een aanbestedingsdocument met een lijst van eisen waaraan het nieuwe LMS moet voldoen. Hierop kunnen leveranciers inschrijven waarna de opdracht wordt gegund aan de dienstverlener met de beste prijs-kwaliteitverhouding. Schooljaar 2020/2021 is het jaar van de implementatie van het nieuwe LMS. De aanbesteding en overstap moeten zijn afgerond voordat het huidige contract met Blackboard op 1 augustus 2021 afloopt. Het contract met het nieuwe LMS zal een paar jaar gelden.
Problemen bij migratie
Als een onderwijsinstelling overstapt naar een ander LMS, moet het digitale lesmateriaal worden ‘gemigreerd’ naar het nieuwe LMS. Deze migratie kan veel problemen opleveren, omdat de manier waarop content wordt opgeslagen van LMS tot LMS verschilt. Met losse documenten, bijvoorbeeld studiewijzers, leidt dit tot weinig problemen. Maar multimediale opdrachten en interactieve oefentoetsen, die met ‘adaptive release’ leerarrangementen vormen, kunnen volledig verloren gaan. Het LMS zal na een dergelijke migratie opnieuw door de leraren moeten worden ingericht.
Kritische geluiden
Blackboard, jarenlang marktleider op het gebied van leermanagement systemen, heeft in de loop der jaren concurrentie gekregen. De markt is nu verdeeld over vier grote spelers: Moodle, Canvas, Brightspace (Desire2Learn) en Blackboard.
De ervaringen met de migratie naar een ander LMS zijn niet altijd een onverdeeld succes. De TU Delft, jarenlang één van de meest enthousiaste gebruikers van Blackboard, is overgestapt op Brightspace (Desire2Learn). Studenten hebben zo hun bedenkingen over deze nieuwe versie van Blackboard: “Het ziet er strak uit, maar het is ontzettend onduidelijk. Ze hebben fancy flashdingen waardoor het er mooi uitziet, maar wel langer laadt. Erg irritant.” (Delta, 2017)
Ook leraren ervaren problemen met de overstap naar een ander LMS en waarschuwen voor de migratie. “Wees op je hoede! Bij ons was het “alles kan ook in Brightspace’, maar dat klopt enkel op hoofdlijnen. Als relatief intensief gebruiker van Blackboard heb ik nog niets in Brightspace ontdekt wat niet in Blackboard kon, maar wel veel wat voorheen kon en nu niet meer. Ook de mooiere lay-out valt vies tegen“.
De onvrede omtrent de overstap van Blackboard naar Canvas, het ‘nieuwe Blackboard’, heeft zelfs geleid tot de hashtag #BringbackBlackboard!
Kritische geluiden komen ook van de internationaal gerespecteerde leraar Greg Ashman. Hij vraagt zich af waarom een leraar tijd en moeite moet investeren in het produceren van inhoud voor een LMS als hij het maar een paar jaar kan gebruiken.
“This is a real issue. Why would a teacher invest time and effort in producing content if they can only use it for a couple of years?” Greg Ashman, 2016
Hoeveelheid werk
Het inrichten en onderhouden van een overzichtelijk en gestructureerd LMS is een niet te onderschatten hoeveelheid werk. Desondanks is mijn LMS in de loop der jaren flink uitgegroeid. Ik heb al mijn lessen in Blackboard staan, met uitdagende en inspirerende opdrachten die profiteren van de voordelen van internet zoals multimedia, interactie en actualiteit. De opdrachten zijn binnen Blackboard als een leerarrangement met de tool ‘adaptive release‘ aan elkaar gekoppeld. Afgeronde opdrachten genereren automatisch formatieve feedback en leerlingen worden uitgedaagd digitale badges te scoren. Mijn digitale toetsenbank in Blackboard is uitgegroeid tot meer dan 1000 vragen. Zie ‘Twintig jaar Blackboard‘ (Van Hove 2019).
Het is maar de vraag wat van deze content overblijft na de migratie naar een ander LMS.
Eigentijds onderwijs
Leerlingen houden van eigentijdse onderwijsvormen waarin klassikale lessen worden ondersteund met een LMS. In de jaarlijkse evaluaties is de overgrote meerderheid van mijn vmbo, havo en vwo eindexamenklassen meer dan tevreden over Blackboard.
Als het aan mijn leerlingen ligt zouden ze méér tijd- en plaatsonafhankelijk willen leren. Van mijn vwo leerlingen wil 40% meer lessen in Blackboard, mijn havo leerlingen bijna 60%!
Duurzame digitalisering
Minister Arie Slob heeft grote ambities als het gaat om digitalisering van het onderwijs. Hij wil dat meer leraren gebruik maken van een LMS. Nu maakt minder dan 20% van de leraren gebruik van een LMS. Over twee jaar moet 9 van de 10 leraren daar gebruik van maken (Digitaliseringsagenda, 2019).
Estland loopt voorop op het gebied van onderwijs en technologie. Leraren geven daar veel minder les en hebben zodoende tijd voor digitalisering van het onderwijs. Volgens het PISA-onderzoek uit 2015 hebben de Esten het beste onderwijs van Europa (Kennisnet, 2019).
Naast tijd voor de leraar is duurzaamheid van het LMS een voorwaarde voor digitalisering van het onderwijs. Een leraar investeert geen tijd en moeite voor het inrichten en onderhouden van een LMS als hij het maar een paar jaar kan gebruiken.
Daarom zal bij de Europese aanbesteding een probleemloze migratie zonder verlies aan content moeten worden gegarandeerd. Hiertoe zullen leraren intensief betrokken moeten worden in het aanbestedingstraject. Zij testen de verschillende systemen, uploaden hun hele ‘cursuspackages’ in het LMS en kijken concreet wat wel of niet werkt.
Zo wordt voorkomen dat na een migratie content verloren gaat en leraren opnieuw hun LMS moeten inrichten.
Alleen met een duurzaam leermanagementsysteem kunnen de ambities op het gebied van digitalisering worden gerealiseerd.