Als prestaties in het onderwijs achterblijven bij verwachtingen, is het een logische stap de hoeveelheid lessen te vergroten. In het VO wordt de onderwijstijd verhoogd van 1000 naar 1040 uur per jaar, in het MBO gaat de onderwijstijd van 850 uur naar 1000 uur per jaar.
Finland levert al jaren de beste onderwijsprestaties van Europa. In de ranglijst van het Programme for International Student Assessment (PISA) neemt Finland, na Shanghai en Zuid-Korea, de derde plaats in. Het bijzondere aan de Finnen is dat zij niet geloven dat meer lessen noodzakelijkerwijs leiden tot betere onderwijsprestaties.
Internationale vergelijkingen van het onderwijs laten een gevarieerd beeld zien in de hoeveelheid lessen die leerlingen krijgen. Ook de hoeveelheid lessen die leraren geven verschilt enorm van land tot land.
Lestijd van leerlingen
Er lijkt nauwelijks een correlatie te bestaan tussen de hoeveelheid lestijd en de studieresultaten van leerlingen. Interessant is dat juist goed presterende landen (Finland, Korea, Japan) minder vertrouwen op hoeveelheid lestijd, terwijl in slecht scorende landen (Italië, Griekenland, Portugal) leerlingen veel lessen krijgen. Nederland staat in de internationale vergelijking van hoeveelheid lestijd van leerlingen aan de top. Een 15 jaar oude scholier in Nederland krijgt tenminste twee jaar méér onderwijs dan een Finse scholier van 15 jaar. Desondanks staat Nederland veel lager op de PISA ranglijst dan Finland.
Een ander groot verschil tussen Finland en veel andere landen is de hoeveelheid huiswerk. Volgens de OECD statistieken besteedt een Finse scholier minder tijd aan huiswerk dan scholieren in andere Europese landen.
Lestijd door docenten
De kwantitatieve versus kwalitatieve paradox wordt ook geïllustreerd in de hoeveelheid lessen die docenten in de verschillende landen geven. Deze grafiek laat wederom een gevarieerd beeld zien. Finse docenten geven gemiddeld 600 uur per jaar les. Dit komt overeen met vier lessen per dag. Een docent in Nederland geeft in het VO 750 uur les, wat overeenkomt met 5 à 6 lessen per dag. In het MBO (niet meegenomen in de statistieken van OECD) staat een docent 800 tot 1000 uur voor de klas. Dat is 6 à 7 lessen per dag.
Finse onderwijskundigen zijn er van overtuigd dat lesgeven een zware klus is en dat docenten na zes lessen op een dag te moe zijn om nog iets professioneel te ondernemen.
Teaching 6 houres daily is a tough job and leaves many teachers too tired to engage in anything professional when teaching is done (Finnish Lessons, p.63).
In Finland wordt het werk van een docent dan ook nadrukkelijk onderscheiden uit werken in het leslokaal en werken buiten het leslokaal. Voor de klas staat een Finse docent hooguit 4 lessen per dag. Dit geeft Finse docenten de mogelijkheid hun lessen goed voor te bereiden, leerlingen meer feedback te geven en beter te volgen in hun studievoortgang, leerlingen met leerachterstanden extra te helpen.
Docenten in Finland reflecteren dagelijks hun onderwijs met collega’s en zijn meer betrokken in curriculumontwikkeling en hun eigen professionele ontwikkeling. Finse scholen worden gezien als professionele ‘learning communities’ waar het beroep van docent bestaat uit een combinatie van werken met leerlingen in het leslokaal en samenwerken met collega’s in de school. Al deze taken klaren Finse docenten binnen hun werktijd op school .
Zinvolle lestijd
Uit onderzoek van de OECD blijkt dat Finse leerlingen minder stress ervaren op school dan leerlingen in andere landen. De relaxte sfeer op Finse scholen door minder lessen en weinig huiswerk speelt een belangrijke rol in de goede resultaten. In Finland duurt de zomervakantie 10 weken. Ondanks de lange zomervakanties kent Finland geen ‘Summerschools’. Ouders regelen onderling, samen met vrienden en kennissen, de opvang van hun kinderen.
In Nederland vindt nog niet de helft van alle leerlingen de reguliere lessen zinvol. In 6 vwo ligt dit percentage nog veel lager: hier vindt nog maar 26 procent van de leerlingen de lessen zinvol! (LAKS monitor 2012). Om de kwaliteit van het onderwijs in Nederland te verbeteren moet niet de hoeveelheid lessen omhoog, maar moeten docenten, net als hun Finse collega’s, juist minder voor de klas. ‘Less classroom-based teaching’ creëert omstandigheden die kunnen leiden tot meer leren.
Bewerkt naar The Finnish paradox: Less is more.
Uit: Pasi Sahlberg (2011) Finnish Lessons – What can the World learn from educational change in Finland? p.41-70.
