In onderwijs draait het in hoofdzaak om uitdagende, inspirerende opdrachten en om persoonlijke aandacht voor leerlingen. Het geven van feedback heeft veel invloed op het leren. Feedback op het leerproces krijgt een extra dimensie door formatieve toetsen met digitale badges. Dit schooljaar heb ik mijn leerlingen uitgedaagd méér te leren door het belonen met digitale badges. Hier een eerste evaluatie.
Mijn lessen biologie probeer ik zo afwisselend mogelijk te geven door gebruik van ‘blended learning’ in een combinatie van didactische werkvormen:
- les-leren
- doe-leren
- e-leren
Les-leren, de directe instructie in klassikale lessen, is een efficiënte onderwijsvorm die onder bepaalde omstandigheden door leerlingen zeer wordt gewaardeerd. “Legt u maar uit, meneer“. Maar voor veel leerlingen is les-leren niet motiverend, omdat het hen te weinig boeit. Kirschner omschreef dit onlangs treffend:
“Klassikale lessen zijn meestal zeer passief, waarbij de goede leerling zich doorgaans beperkt tot luisteren en aantekeningen maken, terwijl de ‘mindere’ wegdoezelt”.
Daarom laat ik mijn leerlingen veel zelf doen: opdrachten uit het boek, maar vooral praktische opdrachten. Biologie is een vak dat zich uitstekend leent voor doe-leren. Tijdens practica zijn leerlingen samen actief bezig waardoor leerstof beter beklijft. Bijvoorbeeld een practicum als ‘de dissectie van het schapenhart’ vergeten leerlingen hun hele leven niet meer.
Het les-leren en doe-leren ondersteun ik met e-leren in de elektronische leeromgeving van Blackboard. Daar staan al mijn leerlingen en al mijn opdrachten bij elkaar in één website. Blackboard bevat een groot aantal tools die het leren faciliteren, maar de belangrijkste tool is digitaal toetsen waarmee het afnemen van toetsen kan worden geautomatiseerd.
Digitale badges
Het gebruik van online spelelementen, oftewel gamification, heb ik vorig schooljaar uitgetest in het laboratoriumonderwijs: Gamification in de elektronische leeromgeving. Die ervaring heb ik in de eerste periode van dit schooljaar gebruikt in mijn havo en vwo eindexamenklassen (VAVO). Met de tool ‘achievements’ heb ik een systeem van digitale badges ontwikkeld in de elektronische leeromgeving van havo en vwo biologie. Leerlingen kunnen digitale badges ‘winnen’ door het maken van opdrachten en toetsen. Wekelijks maken ze een voortgangstoets in Blackboard. Dit is een formatieve toets, een toets-om-van-te-leren. Leerlingen mogen de toets zo vaak maken als ze willen, Blackboard genereert telkens andere vragen en geeft onmiddellijk feedback. Pas als de voortgangstoets voldoende is gemaakt opent zich de opdracht in Blackboard (‘adaptive release’). En als leerlingen 80% van de vragen goed beantwoorden, verdienen zij een digitale badge. Elke badge levert bonuspunten op.
Motivatie
De eerste ervaringen in het gebruik van digitale badges zijn positief. 
Leerlingen maken de voortgangstoets voldoende om toegang te krijgen tot de praktische opdracht. En de meeste leerlingen maken de voortgangstoets net zo vaak, totdat 80% van de vragen goed is beantwoord én de badge is verdiend. Sommige leerlingen maken de voortgangstoets wel negen keer en zijn daar uren mee bezig!
Met de Blackboard tool ‘survey’ heb ik onderzocht wat de leerlingen zelf vinden van het gebruik van voortgangstoetsen en digitale badges. Mijn leerlingen geven in de enquête (n= 45) aan dat ze het gebruik van digitale badges leuk vinden en dat ze met wekelijkse voortgangstoetsen méér met de leerstof bezig zijn.
Uit de evaluatie blijkt dat het ‘winnen’ van digitale badges motiverend is voor het leerproces. Deze conclusie wordt krachtig ondersteund door de antwoorden van leerlingen op de stelling:
Door wekelijks een online oefentoets te maken ben ik meer met de leerstof bezig en leer ik meer.
Met deze stelling is 58% van de havisten en maar liefst 85% van de vwo’ers het volledig mee eens.
Learning analytics
Het maakt niet uit waar de leerlingen de voortgangstoetsen maken, op school of thuis. Blackbord houdt immers in het ‘gradecenter’ bij wanneer en hoe de toetsen zijn gemaakt en wie de digitale badges heeft gewonnen. Met de tool ‘pogingstatistieken’ genereert Blackboard data waarmee het leerproces is te analyseren. Zo krijg ik onder meer inzicht in de moeilijkheidsgraad van de toets, welke vragen goed of slecht zijn gemaakt, en zelfs hoelang leerlingen nadenken over een toetsvraag.
De combinatie van voortgangstoetsen met digitale badges biedt grote voordelen. Leerlingen worden gemotiveerd méér te leren, docenten kunnen met ‘learning analytics’ meer feedback geven op het leerproces.
Kortom, met digitale badges wordt het leren niet alleen leuker, maar ook persoonlijker. Zo wordt meer maatwerk in het onderwijs mogelijk.
