Ik gebruik al tien jaar de elektronische leeromgeving van Blackboard. Met de elektronische leeromgeving is mijn onderwijs een stuk attractiever. Toch benut ik niet alle mogelijkheden van elektronisch leren om het onderwijs efficiënter te maken. Hoe kunnen belemmeringen voor optimaal gebruik van Blackboard worden weggenomen?
In 1999 kwam ik al surfend over internet bij toeval terecht op de website van Blackboard. Dit Amerikaanse bedrijf bood gratis een elektronische leeromgeving aan. Ik heb toen een aantal ‘courses’ geopend en mijn studenten ‘enrolled’. Duizenden docenten over de hele wereld maakten dat jaar gebruik van deze gratis dienst en binnen de kortste keren had Blackboard 40.000 cursussen ‘in de lucht’.
Begin 2000 ontvingen alle ‘instructors’ een e-mail met daarin de boodschap dat er betaald moest worden; 500 dollar per cursus. Een fantastische marketing strategie, want Blackboard was in een klap marktleider op het gebied van e-leren!
Gelukkig kocht mijn school een licentie en kon ik gebruik maken van de mogelijkheden die Blackboard, versie 4.0 inmiddels, bood. Om niet verstrikt te raken in alle mogelijkheden van de elektronische leeromgeving, hanteer ik de KISS formule, keep it smart and simple. In wezen is onderwijs eenvoudig: zorg voor glasheldere opdrachten en geef studenten voldoende feedback op het leerproces. In de afgelopen 10 jaar heb ik ervaren dat Blackboard deze twee basisprincipes uitstekend ondersteunt.
Attractief
Met Blackboard kan eenvoudig een elektronische opdracht worden gegenereerd. De voordelen van elektronische opdrachten ten opzichte van opdrachten uit een leerboek zijn groot. Elektronische opdrachten zijn door het gebruik van geluid en video multimediaal. Filmpjes van YouTube, of het Journaal zijn met een paar muisklikken in te sluiten in Blackboard. Met internet kunnen elektronische opdrachten actueler worden gemaakt dan opdrachten uit een boek. Ik maak daarom veel gebruik van de ‘Assignment tool’ in Blackboard. Blackboard ordent automatisch het digitaal ingeleverde werk van studenten in het ‘Grade Center’. Voor mij als docent heeft dit als voordeel dat ik van grote groepen studenten precies kan zien wie, wat en wanneer heeft ingeleverd. Ik hoef geen stapels werk mee te sjouwen, maar kijk het werk na achter elke computer met internetverbinding. Bij de beoordeling noteer ik opmerkingen, zodat de student te allen tijde feedback op het leerproces kan lezen in de elektronische cijferlijst.
De kracht van Blackboard ligt vooral in het automatisch generen van feedback. In Blackboard kan vrij eenvoudig een elektronische toets worden gemaakt. Met open vragen geef ik zelf de feedback, maar met de diverse typen gesloten vragen geeft Blackboard automatisch feedback. Studenten zien direct na hun toets de uitslag en zien ook wat ze goed of fout hebben gedaan. Als docent scheelt mij dit veel werk.
De afgelopen jaren ben ik – naast klassikale lessen – steeds meer gebruik gaan maken van elektronische opdrachten en elektronische toetsen. De mogelijkheden zijn toegenomen doordat web 2.0 toepassingen zijn ‘ingebakken’ in Blackboard. Verslagen maken studenten, individueel of in groepen, met weblogs, werkstukken maken ze met wiki’s. Met ‘Safe Assign’ heeft Blackboard een prima plagiaat controle in huis. In de nieuwste versie (9.0) belooft Blackboard dat studenten naar eigen behoefte een ‘persoonlijke leeromgeving’ kunnen inrichten.
Belemmeringen
Hoewel ik als ‘early adopter’ overtuigd ben dat het onderwijs met Blackboard attractiever en efficiënter wordt, maak ik toch te weinig gebruik van elektronische opdrachten en elektronische toetsen. Veel collega’s om mij heen maken nauwelijks gebruik van Blackboard. Ook de Onderwijsraad constateert dat er een steeds grotere kloof is tussen de mogelijkheden van ict en de daadwerkelijke benutting door docenten (Onderwijsraad, 2008).
Ik ervaar als docent belemmeringen voor het gebruik van elektronisch leren. In de eerste plaats blijft na al die jaren de ict infrastructuur op school nog steeds een probleem. In leslokalen heb ik vaak alleen de beschikking over bord plus krijt. Een beamer, of laat staan een digitaal schoolbord ontbreekt. Studenten kunnen geen elektronische opdrachten maken, omdat er te weinig werkplekken met computers zijn op school.
Een andere grote belemmering is het taakbeleid op scholen. Elektronische lessen worden niet meegewogen in het taakbeleid. Traditionele, klassikale lessen, inclusief ‘voor en nazorg’, hebben nog steeds een centrale plaats binnen het taakbeleid en het lesrooster. Als ik een elektronische les ontwikkel doet ik dit buiten de onderwijstijd om en krijg hiervoor géén voorbereidingstijd.
Mijn ‘blended’ vorm van onderwijs is aantrekkelijker voor studenten, maar elektronische opdrachten en toetsen maak ik in mijn vrije tijd. Voor veel collega’s is dit onaantrekkelijk en beginnen hier dus niet aan.
Toekomstbeeld
Hoe kunnen we de belemmeringen voor elektronisch leren wegnemen? De Commissie Onderwijstijd laat in hun rapport dat onlangs is verschenen ruimte open om elektronische lessen mee te wegen als onderwijstijd (Commissie Onderwijstijd, 2008). Door elektronische lessen op te nemen in het taakbeleid van scholen wordt het voor docenten interessant elektronische opdrachten en toetsen te ontwikkelen. Daarmee kan het onderwijs een flinke efficiencyslag maken. Eenmaal ontwikkelde elektronische lessen kunnen in tegenstelling tot klassikale lessen worden hergebruikt. Groepsgrootte speelt in een elektronische les minder een beperkende factor.
Als op scholen draadloos internet volop beschikbaar komt, is het een kleine stap om studenten zelf een (mini)laptop te laten aanschaffen. In grote studieruimten werken studenten op hun eigen laptop aan elektronische opdrachten. Docenten volgen via de Blackboard tools ‘adaptive release’ en ‘performance dashboard’ nauwkeurig de studievoortgang van elke student. In dit toekomstbeeld worden leslokalen alleen gebruikt voor ‘hoogwaardige’ contacttijd, zoals klassikale instructie of begeleiding van kleine groepen studenten.
Na tien jaar Blackboard wordt het tijd voor de efficiencyslag;
grotere klassen in elektronische lessen en automatische feedback op het leerproces.
